Powodem mogą być niewidoczne prądy błądzące występujące w oborze.
Czego dowiesz się z tego wpisu?
👉 Co to są prądy błądzące i jaki mają wpływ na zachowanie krów,
👉 Jak powstają prądy błądzące?
👉 Jak sprawdzić czy w oborze występują prądy błądzące?
👉 6 wskazówek, jak zapobiegać prądom błądzącym
Prąd błądzący to prąd elektryczny, który opuszcza zwykły obwód zasilania i zaczyna wędrować. Są zjawiskiem niepożądanym, które powstaje na skutek niekontrolowanego przepływu prądu pomiędzy dwoma lub więcej punktami przewodzącymi prąd z którymi krowa może się jednocześnie stykać. Przepływ prądów błądzących ułatwiają wszelkiego rodzaju metalowe rury, kable, uzbrojenie, siatki uziemiające a także wilgotne miejsca jak poidła z wodą, hala udojowa lub roboty udojowe. Prąd elektryczny dobrze przewodzi w tych miejscach. Jeśli krowa zetknie się z tymi elementami, a jej ciało jest drogą o najmniejszym oporze do ziemi, prąd popłynie do ziemi przez ciało krowy. Szczególnie pysk i strzyki krowy są bardzo wrażliwe na prąd elektryczny.
Jeżeli w oborze występują prądy błądzące to zwierzęta zrobią wszystko, aby uniknąć kontaktu z ich źródłem. Zachowania krów, które powinny niepokoić i mogą świadczyć o występowaniu prądów błądzących to:
- krowy unikają wejścia do hali udojowej lub robota udojowego,
- są bardzo niespokojne lub mają problem z oddawaniem mleka,
- nie zbliżają się do stołu paszowego,
- unikają niektórych legowisk.
Możesz sam sprawdzić, czy prądy błądzące pojawiają się przy poidłach. W takich przypadkach krowy najpierw dotykają wody językiem, a potem liżą zanim ośmielą się pić.
Wszystkie te objawy mogą z kolei prowadzić do problemów wtórnych, takich jak problemy z dojem, zapalenie wymienia, niewystarczająca ilość odpoczynku, zmniejszone spożycie wody lub paszy. W niektórych przypadkach problemy te mogą dodatkowo prowadzić do zakwaszenia żwacza, problemów z racicami lub rozrodem.
Ta szeroka gama objawów, które oczywiście mogą mieć również inne przyczyny, nie zawsze ułatwia hodowcy ustalenie możliwego związku z prądami błądzącymi.
Trochę teorii i cyferek…
Według publikacji USDA* źródło napięcia musi być w stanie wytworzyć przepływ prądu większy niż prąd progowy potrzebny do wywołania reakcji zwierzęcia, gdy zwierzę styka się z obydwoma punktami. Mówimy tu o napięciach poniżej 10V mierzonym pomiędzy dwoma możliwymi punktami kontaktu.
Najbardziej wrażliwe krowy (< 2%) zaczynają wykazywać łagodne zmiany w zachowaniu na ekspozycję 2 mA prądu przykładanego od pyska do racic lub pomiędzy racicami około 1 wolta w wilgotnych miejscach lub powyżej 2 woltów w suchych miejscach.
Przy narażeniu pysk – racice na 4 mA (2 V napięcia styku krowy w wilgotnych miejscach lub 4 V w suchych miejscach), około 30% krów wykaże zmiany w zachowaniu, ale jeszcze nie wykazują zdecydowanego unikania tych miejsc. Zachowania polegające na unikaniu zaczynają pojawiać się u najbardziej wrażliwych 2% krów przy narażeniu pysk – racice około 5 mA.
Jedynym sposobem ustalenia, czy napięcie błądzące jest potencjalną przyczyną nieprawidłowego zachowania, jest wykonanie testów elektrycznych.
Głównymi przyczynami powstawania prądów błądzących są wady instalacji elektrycznej w gospodarstwie takie jak:
- niewłaściwe wykonane uziemienie
- przegryzione przez gryzonie izolacje lub kable,
- zbyt duże obciążenie na przewodach zasilających,
- zardzewiały przewód uziemiający
- nieprawidłowo podłączone nowe urządzenia elektryczne.
Urządzenia do pomiaru mleka – mlekometry również mogą powodować występowanie prądów błądzących, gdyż najczęściej są podłączone do zasilania bez uziemienia. W przypadku defektu nawet mleko może przewodzić prąd, a to ma katastrofalne skutki dla wrażliwych strzyków i zdrowia krów.
Zadbaj o jedno wspólne uziemienie dla wszystkich urządzeń elektrycznych i części przewodzących w oborze. Jest to najbardziej skuteczny sposób zapobiegania prądom błądzącym. Dzięki temu wszystkie elementy przewodzące prąd mają ten sam ekwipotencjał, czyli taką samą rezystancję uziemienia. Według ILVO* zalecana maksymalną rezystancję uziemienia powinna wynosić od 6 do 7 omów.
Najlepszym sposobem zapobiegania problemom związanym z występowaniem prądów błądzących jest prewencja oraz upewnienie się, że instalacja elektryczna gospodarstwa spełnia warunki elektryczne wymagane przepisami.
Cały sprzęt rolniczy wymaga konserwacji i naprawy w przypadku uszkodzenia, tak samo jest z instalacją elektryczną w gospodarstwie.
Ważna jest okresowa kontrola i testowanie parametrów instalacji elektrycznej przez wykwalifikowanego elektryka, szczególnie w przypadku zmian w instalacji gospodarstwa przez podłączenie nowego urządzenia.
Należy pamiętać i być świadomym, że objawy związane z występowaniem prądów błądzących nie są unikalne i wiele czynników innych niż prądy błądzące może powodować podobne zachowanie krów np. problemy techniczne z dojarką, zachowanie osób dojących.
A jak sprawdzić czy dojarka pracuje prawidłowo? Podpowiadamy!
- Zapobieganie powstawaniu prądów błądzących zaczyna się na samym początku, w fazie projektowania i budowy obory i hali udojowej. Zadbaj o dokładny plan szyny uziemiającej i związanych z nią szyn wyrównujących potencjał, do których podłączysz wszystkie elementy przewodzące. Pamiętaj o właściwym uziemieniu siatki zbrojącej w betonie.
- Upewnij się, że wszystkie elementy przewodzące prąd mają ten sam ekwipotencjał, czyli taką samą rezystancję uziemienia.
- Dodając nowe urządzenie elektryczne, upewnij się, że jest ono podłączone do istniejącego uziemienia.
- Gryzoniom w oborze powiedz „nie”! Myszy i szczury nie tylko przenoszą liczne bakterie ale również przegryzając izolację wokół kabli zasilających.
- Współpracuj z wykwalifikowanymi mechanikami i elektrykami, którzy znają się na właściwym uziemieniu obór.
Bądź czujny! Jeśli zauważysz niepokojące zachowanie krów, koniecznie wezwij eksperta, który wykryje lub wykluczy występowanie prądów błądzących.
Masz podejrzenie, że w Twoim gospodarstwie krowy mogą być narażone na występowanie prądów błądzących? Nie zwlekaj i zamów bezpłatną konsultację już teraz.